Το Δερβένι Ιωάννινα Παραμυθιά

  Το Δερβένι  Ιωάννινα  Παραμυθιά με τα  κτιστά   γεφύρια  της  περιοχής

Το   μοναδικό  φυσικό  πέρασμα     προς  Παραμυθιά  που  σχηματίζεται  στην  περιοχή  σκάλα  Παραμυθιάς   μεταξύ των  βουνών  Κουρίλα   και  χιονίστρας   κατέστησε  αναγκαία  και  την κατασκευή από  την  αρχαιότητα  του μοναδικού συντομότερου  δρόμου     από Ιωάννινα  προς  Παραμυθιά  και  αντίστροφα  που     διέσχιζε   παραποτάμια  τα  νότια    όρια  του  χωριού και  του  οικισμού  Λωζιανά .  Μην  ξεχνάμε  ότι  η  χάραξη  της  Εγνατίας   οδού  έγινε  για  την  περιοχή  μας  πάνω   στο  παλαιό ντερβένι     και  έτσι  αυτό κατάστράφηκε ολοσχερώς.

Ο  δρόμος  αυτός  δηλ. το Δερβένι  έπαιξε  μεγάλο ρόλο   στην  ανάπτυξη  της  περιοχής  αφού  εξυπηρέτησε  επί  αιώνες  όλες  τις μεταφορικές  ανάγκες  των   χωριών  μας  αλλά και  της  ευρύτερης  περιοχής  με  το  κυρίως  εμπορικό  κέντρο  την Παραμυθιά  που  όλες  οι  οικονομοκοινωνικές  δραστηριότητες    εξαρτώντο  από  την πόλη  αυτή.

Τον  δρόμο  αυτό  διέσχιζαν τα  εμπορικά  καραβάνια  από  τα παραθαλάσσια δυτικά κέντρα , μεταφέροντας  στα   Γιάννενα  και  παραπέρα  τα   διάφορα  προϊόντα. 

Τον   δρόμο  αυτό  ακολουθούσαν  οι { Σαρακατσαναίοι  κτηνοτρόφοι ]  οδηγώντας  τα  κοπάδια  από  τα  χειμαδιά  της  Πρέβεζας  και  Θεσπρωτίας  στα  βουνά  του  Μετσόβου  κτλ το  καλοκαίρι.

Τον  δρόμο  αυτό  διέτρεξαν   πάμπολλες  φορές  όλοι  οι  παλαιοί  χωριανοί μας   μεταφέροντας εμπορευόμενοι  στην  Παραμυθιά  φορτία  με καυσόξυλα  η άλλα  προϊόντα  αγοράζοντας  από τα  ελάχιστα  χρήματα  λίγο  αλάτι-λάδι- ζάχαρη  κτλ  επιστρέφοντας  το  βράδυ    στο  χωριό.

Τον  δρόμο  αυτό  ακολουθούσαν  οι  ομάδες  Ρωμά  με  κατεύθυνση  από  και  προς  Ιωάννινα  Παραμυθιά.Τον  δρόμο  αυτό  ακολουθούσαν  νύκτα  ημέρα  οι  έχοντες  λόγω  να  επισκεφτούν  ή  να  διέλθουν  από  τις  πόλεις  Γιάννενα  και  Παραμυθιά.

 Η  παλαιά  καθ όλο  το  24ωρο   οχλαγωγή  από  τις  ηχηρές  συζητήσεις ,  τραγούδια  και  σφυριγματα των  οδοιπόρων  ανακατεμένη με τα  χλιμιντρίσματα  και  τα  ποδοβολητά    των  αλόγων ,   αντικαταστάθηκαν  σήμερα  από  το  ξερό  μουγκρητό  των  κινητήρων  των  πάσης  φύσεως  οχημάτων  που   διασχίζουν  την  Εγνατία  οδό        «Ουδέν  καλόν  αμιγές  κακού  και  το  αντίστροφο»

 Φυσικά  καθόλην  τη  λειτουργία  του, δηλαδή  σχεδόν  μέχρι τα μέσα  του  20 ου  αιώνα , δεν  έλειψαν  και  κυρίως  τα  άχαρα  χρόνια  της  τουρκοκρατίας  οι  ληστείες  με  ανθρωποκτονίες , οι  βιαιοπραγίες  και  οι κλοπές πραγμάτων  η  ζώων.

Μια  τέτοια  ληστεία  με  ανθρωποκτονία  πρέπει  να  τελέσθηκε  κατά  το  τέλος του  19 ου-αρχές  του  20  αιώνα  όπως  προφορικά  διασώθηκε [δυστυχώς  χωρίς  ονόματα  πρωταγωνιστών]  στο  ανατολικό  τμήμα  του   χωριού  Παρασπόρια  ορίων  Λωζιανών .Συγκεκριμένα  σε  προσφερόμενο για  τον  σκοπό  αυτό σημείο,  άγνωστος  ληστής  έστησε  ενέδρα  σε  κάποιον  Τούρκο  έμπορο  λαδιού,  τον  πυροβόλησε  θανατηφόρα  παίρνοντας     τα   μουλάρια   που  έφεραν  φορτίο λαδιού  Το  Θύμα  ετάφη   επί  τόπου  και  μέχρι  σήμερα  το  σημείο  λέγεται  --Μνήμα  Τούρκου--

Υπήρχε  όμως  ένα  εμπόδιο στην ασφαλή  διακίνηση.   Τα χειμωνιάτικα ορμητικά  νερά  του  ποταμιού   που  ξεκινάει  από  την  Αγία  Κυριακή [ Πόποβο]  και  ενώνεται με  το  παραπόταμο  του  Καλαμά  Τύρια  διασχίζοντας  σε  μεγάλη  απόσταση  τα  όρια  του  χωριού μας  αλλά  και  του   χωριού  Λωζανά  ήταν  επικίνδυνα  για τους  οδοιπόρους και  τα  υποζύγιά  τους. 

Παρ΄ όλο το   συγκεκριμένο πρόβλημα  για  την  περιοχή μας   το  ξεροπόταμο  αυτό  συνετέλεσε τα   μέγιστα    στην επιβίωση  των  κατοίκων   αφού αρδεύονταν  με  τα  νερά  του  όλα    τα  ποτιστικά χωράφια  ,   και ποτίζονταν  τα   κοπάδια  της  περιοχής.  Φυσικά  να  μην  ξεχνάμε  και  την  παραποτάμια  αλιεία   που  εμπλούτιζε  το  πενιχρό  τραπέζι των  κατοίκων  των  χωριών.

  Όλες  τις  εποχές  του  χρόνου ,αλλά  ιδίως  τον Χειμώνα    κατά   καιρούς  κινδύνευσαν  άνθρωποι  και  ζώα ,  αλλά  πάντα αποφεύγετο  η  απώλεια  ανθρώπινης ζωής.   Όμως   η  τύχη  δεν  ήταν με  το  μέρος   της  συχωριανής μας από  Λωζιανά  [Βασίλη-Ζήκοβας]   όπου στις  8  Δεκεμβρίου  1966  τις  απογευματινές  ώρες   με  μεγάλη  κακοκαιρία  στην  περιοχή , επιστρέφοντας  από  την   Παραμυθιά  παρασύρθηκε  από τα  ορμητικά  νερά  του   χειμάρρου  λειβαδάκια  και πνίγηκε.  Σύμπτωση  το  ίδιο  βράδυ  έγινε  και  το  ναυάγιο    του  πλοίου  Ηράκλειο  στη  Φαλκονέρα   .

Το  πρόβλημα  της  ασφαλούς  διακίνησης στο  Δερβένι το  έλυσαν οι  παλαιοί  κάτοικοι       παρακάμπτοντας  τα  ορμητικά  νερά    κτίζοντας   τα  τοξωτά   πέτρινα  γεφύρια  μιμούμενοι  παρόμοιες  κατασκευές  της  εποχής  αυτής  που  πραγματοποιούνταν  σ’ όλα  τα  ποτάμια  των  Βαλκανίων.  Έτσι  στην  ευρύτερη  περιοχή  μας     και  κυρίως τα εδαφικά  όρια  του  Σενίκου     κτίσθηκαν  τρία  γεφύρια   [1 στην  Κερασέα  και  2  στο  Σενίκο]  όπως  παρακάτω  θα  περιγραφούν. Σε  παλαιά  δημοσίευση  του  Δήμου  Σελλών  αναφέρονται  για  τα  γεφύρια  αυτά  τα  εξής΄.

Σε μικρή απόσταση από τον οδικό κόμβο Σελλών , δίπλα από την Εγνατία Οδό βρίσκονται τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια , άριστης αρχιτεκτονικής που αποτελούσαν τμήμα του δρόμου – δερβένι που ένωνε τα Γιάννινα και τα ηπειρωτικά με την Παραμυθιά και τα παραθαλάσσια μέρη

-Πέτρινο τοξωτό γεφύρι , με δύο τόξα , που βρίσκεται στα όρια των Τ. Δ. Αγίου Νικολάου ,Κουμαριάς και Σενίκου , στον ποταμό Τύριας                             .[3^ο κατάσειρά  κατωτέρω] χελιμόδι

-Πέτρινο τοξωτό γεφύρι , με δύο τόξα , που βρίσκεται στα όρια του Σενίκου , στο ρέμα Λειβαδάκια  [2^ο στη σειρά]

-Πέτρινο τοξωτό γεφύρι , με ένα τόξο , που βρίσκεται στα όρια των Τ. Δ Κερασέας και Σενίκου, . [1^ο  κατά  σειρά]

1-  Γεφυράκι Περνώντας  το  τούνελ  του  Αγ.  Νικολάου προς  Ηγουμενίτσα  σε 100 μέτρα δεξιά

Ποταμός: ΤΥΡΙΑΣ  [κατά τις διηγήσεις παλαιοτέρων ο ξεροπόταμος αυτός  ονομάζεται  Ιέραξ]   [ουσιαστικά  όμως  πρόκειται  για  γεφύρι  το  οποίο δεν  εξυπηρετούσε  ανάγκες   του ποταμιού αλλά του  ρέματος [λάκου] με το  όνομα  μαινάκι ]

 Ο  Οδηγός  Ηπείρου  οικισμοί  Κούρεντα  και  Ντουσκάρα  το  οριοθετεί  στο  χωριό  Κερασέα  μαζί  με  την  εκκλησία  της  Αγίας  Παρασκευής     {    Κερασέα (Κεράσοβο): Σε 640 μ. υψόμετρο η Κερασέα έχει ένα διατηρητέο μονότοξο γεφύρι και το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής του 18ου αι.*οικισμός, διατηρητέο γεφύρι, μονή ]]Συντεταγμένες: N 39° 33΄13,5΄΄ E 020° 37΄42,1΄΄ Υψόμετρο= 304  Μορφή= Μονότοξο, Άνοιγμα Τόξου= 9,10 μ. ,Ύψος Τόξ= 4,90 (4,10 + 0,80) μ. ,Μήκος Κατστρώματος= 22,30 μ. Πλάτος Καταστρώματος= 3,20 μ. [πηγή site πέτρινα  γεφύρια   Ηπείρου]

 Το γεφυράκι  όπως  θυμούνται  οι  παλιότεροι δεν  ήταν  στη  θέση  που  ορθώνεται  σήμερα  αλλά  περίπου  70 περίπου  μέτρα  νοτιότερα .  Λόγω  των  έργων  της  οδού  Εγνατίας  κατεδαφίστηκε  και  ανακατασκευάστηκε  στη  σημερινή  θέση.  Μάλιστα  όλες  οι  εξωτερικές  πέτρες αριθμήθηκαν πριν  την κατεδάφιση  και  κατά  τη  νέα  οικοδόμηση  τοποθετήθηκαν    όπως  κατά  την  πρώτη  ανέγερση

   

2.-Το Γεφύρι   Ξηροποτάμου  ή [Μπουση-Βαγγέλη] κατά  την παράδοση

          

Δίτοξο γεφύρι με άλλα δύο βοηθητικά τόξα. Γεφυρώνει τον Ξηροπόταμο ο οποίος είναι παραπόταμος του ποταμού  Τύρια Συντεταγμένες: Ν 39° 33΄08,3΄΄ E 020° 39΄02,8΄΄ Υψόμετρο:  286   Μορφή: Δίτοξο με δύο βοηθητικά παράθυρα [Άνοιγμα Τόξου: 16,10 μ. (μεγ. τόξο) +3,10 (μεγ. παράθυρο)] και [ 7,20 μ. (μικρό τόξο) ] + 1,70 μ (μικρό παράθυρο) }[Ύψος Τόξου: 9,90 μ. (μεγάλο τόξο) +3,00 μ. μεγάλο παράθυρο]και [ 3,20 μ. μικρό τόξο] + 2,15 μ. μικρό παράθυρο  Μήκος Καταστρώματος: 45,80 μ. Πλάτος Καταστρώματος: 3,50 μ. ] [πηγή site πέτρινα  γεφύρια  Ελλάδος]

3.Το Γεφύρι  Κουμαριάς Χελιμόδι

 Γεφυρώνει τον Τύρια ,παραπόταμο του Καλαμά. 

Συντεταγμένες: N 39° 33΄00,8΄΄ E 020° 39΄20,1΄΄Υψόμετρο 292 .  Μορφή Δίτοξο  .  ΄Ανοιγμα  τόξων = [Το  μεγάλο 14,20 μ , το μικρό 4,10μ        ΄Υψος  τόξων = [ το μεγάλο 9,85 μ και 5,10  το  μικρό]  Κατάστρωμα΄. =[  Μήκος 38,50  μέτρ.  και πλάτος 2.00 ] [πηγή site πέτρινα  γεφύρια  Ελλάδος]

Με  το ΦΕΚ 1039 B/ 23 Αυγ 2000 -  τα  γεφύρια χαρακτηρίσθηκαν  ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία

Πότε κατασκευάσθηκαν  τα γεφύρια   αυτά

    Στο  σώμα  των  ιδίων  κατασκευών  δεν  διαπιστώθηκε μέχρι στιγμής  να υπάρχει   ένδειξη  για  το  έτος  κατασκευής  όπως  υπάρχει  σε  πολλά  άλλα πέτρινα  γεφύρια  της  Ελλάδος  ιδίως  αυτών  που  κατασκευάζονταν  με  δαπάνες  πλούσιων  παραγόντων  διάφορων  περιοχών.  Κατόπιν  αυτού  όλα  τα  στοιχεία  οδηγούν  συμπερασματικά ότι  τα γεφύρια  στήθηκαν  κατόπιν  ενεργειών  του  Αλή   Πασά.{συγκεκριμένα  ιστορικοί  και  μελετητές  αναφέρουν]

1  [[[[Ειδικότερα, ο Αλή, για δική του ασφάλεια και πλουτισμό, περιορίζει και διώκει τους μπέηδες τιμαριούχους και διευρύνει τις προϋποθέσεις αστικής ανάπτυξης των Ιωαννίνων. Επισκευάζει το φρούριο (1812-1815), ανοίγει δρόμους προς Άρτα Θεσσαλία και Παραμυθιά, υποτάσσει τη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, κτίζει ανάκτορα, ιδρύει στρατιωτική σχολή με Γάλλους καθηγητές, στην οποία έμελλε να φοιτήσουν οι επισημότεροι οπλαρχηγοί της ελληνικής Επανάστασης και ευνοεί την ανάπτυξη των εμπορευματικών σχέσεων. Κατά την εποχή αυτή, η τοπική αγορά των Ιωαννίνων, συγκαταλέ-γεται μεταξύ των σημαντικότερων του Ελλαδικού χώρου. Όσα συντελέστηκαν, επί δύο αιώνες στα Ιωάννινα, είχαν επιπτώσεις και στο ιδεολογικό υπόβαθρο των Ιωαννιτών. Οι περισσότεροι απ΄αυτούς, φέρονται ως θιασώτες των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης. Η ιδεολογική αυτή μεταβολή, δεν είναι ξένη με τον άμεσο και αναντίρρητο προσανατολισμό των Ιωαννιτών προς τη ιδέα της απελευθέρωσής τους και προς τα κηρύγματα του Ρήγα και της Φιλικής Εταιρείας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι ο Αθανάσιος Τσακάλωφ,ένας από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, καταγόταν από τα Ιωάννινα, ούτε ότι από το 1816 και μετά πολλοί έμποροι, πολιτικοί και διανοούμενοι Ιωαννίτες φέρονται να έχουν μυηθεί σ΄ αυτήν. Εξάλλου, από αδιάψευστες πηγές, καταμαρτυρείται η δράση των Ιωαννιτών Φιλικών, μέσα στην πόλη και μάλιστα μέσα στην αυλή του Αλή πασά. Απ΄αυτούς σημαντικότεροι φέρονται οι Μάνθος Οικονόμου, Αλ. Νούτσος , Γ. Τουρτούρης, Ι. Κωλέττης, Ι. Βηλαράς, Σπ. Κολοβός κ.ά. Από το 1819 και μετά, τα Ιωάννινα, εκτός από πνευματικό κέντρο του νέου Ελληνισμού, καθίστανται συγχρόνως και το σπουδαιότερο πολιτικό κέντρο εθνικής κίνησης και διαφώτισης.]]]

  2  [[Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι σημαντικότερες πόλεις ήταν η Παραμυθιά οι Φιλιάτες και το Μαργαρίτι. Σημαντικά για την διακίνηση των προϊόντων προς τα Γιάννενα ήταν η Σαγιάδα και το πέρασμα του Ελευθεροχωρίου, όπου ο Αλη Πασάς των Ιωαννίνων έχτισε το σωζόμενο και σήμερα κάστρο του. ]]  πηγή   Κάστρο  Ελευθεροχωρίου

  Απ΄όλα  αυτά  συμπεραίνεται   με  επιφύλαξη  ότι  η  κατασκευή  των  γεφυριών  συντελέσθηκε   στα     πρώτα  χρόνια   του Αλή  Πασά   μαζί  με  το  κάστρο  του  Ελευθεροχωρίου  προκειμένου  εξασφαλιστεί   απόλυτα   η  εμπορική  δραστηριότητα  μεταξύ  των  Ιωαννίνων  και  των  παραθαλασσίων περιοχών.   Εξυπακούεται  με  την  υποχρεωτική  εργασία  των  ντόπιων  ραγιάδων,  άρα  και  των  προγόνων μας  χωριανών.

  Εκτός  από  τα  σημεία  του  ποταμιού  κατά  την  διαδρομή   που  κτίσθηκαν τα  γεφύρια άλλο    επικίνδυνο  σημείο  διέλευσης  όταν  υπήρχαν πλημμύρες  ήταν  το  ρέμα [λάκος]  που  κατεβαίνει  από  μηλιά   και  ενώνεται  με  το   ποτάμι  στη  θέση  Καρδαράς.  Στο    πέρασμα  αυτό   του  Δερβενιού  δεν  θυμάται κάποιος  χωριανός  μόνιμη  σταθερή κατασκευή. ΄Όμως  το  πρόβλημα    το  είχαν  επιλύσει  με   την   δημιουργία    ξύλινης  γέφυρας  την  λεγόμενη «  Λιάσα» Συγκεκριμένα  σε  κάποιο  στένεμα  του  ρέματος  στην  πορεία  του δρόμου  στο   μέσον  περίπου δύο   κορμών πλατάνων  κατάλληλα  διασκευασμένων   σταθεροποιούσαν  παράλληλα  και  οριζόντια   δύο    κορμούς  κυρίως κέδρων .  Πάνω   σ’  αυτούς   καρφωνόταν   κάθετα  κατάλληλα  χοντρά  ξύλα    και  κατόπιν    έπλεκαν    βέργες  κέδρων . Έτσι  κατασκεύαζαν   ένα  ξύλινο γερφύρι  , το μήκος  του  οποίου  κυμαίνοταν  περίπου  σε   4- 5 μέτρα  και  το  πλάτος  περίπου  1,50  μέτρα.  Προσαρτούσαν   αριστερά  δεξιά  και  προστατευτικά     ξύλινα παραπέτα     για  την ασφάλεια των  διερχομένων.  Περνούσαν  άνετα  από  πάνω  όταν  υπήρχε  λόγος  κοπάδια   κυρίως  αιγοπροβάτων  και διαβάτες.   ‘ Όχι  όμως  και  Υποζύγια.   Η  τελευταία  αυτή  κατασκευή  στο  συγκεκριμένο  σημείο     παρασύρθηκε  από  μεγάλη  ποσότητα  ορμητικών  νερών   κατόπιν  πλημμύρας  αρχές  10ετίας  του 1960.   Έκτοτε  δεν  ανακατασκευάσθηκε . Η  καταστραφείσα,  όπως  την  θυμάμαι  και  εγώ   στήθηκε   με   πρωτοβουλία  του  Δημητρίου  Βασίλειου [Τσίλη  Μήτρου ] με  την  βοήθεια  άλλων  χωριανών  της  περιοχής  για  την  εξυπηρέτηση  το  χειμώνα  της  διέλευσης  των  κοπαδιών  τους    για  βοσκή  στην εδαφική  περιοχή  των  Λωζιανών.  Φυσικά  δεν  αποκλείετο  και  η  χρήση  όλων  όσων  είχαν  ανάγκη  διελεύσεως  και  οι  καιρικές  συνθήκες  το  απαιτούσαν .

Συμπερασματικά  θα  έλεγα  ότι    τα  ερημούμενα    χωριά  μας  [Κεράσοβο-Λωζιανά]    έχουν  να  παρουσιάσουν   πολλές  φυσικές  ομορφιές  που  συνδέονται   με  πολλά  ιστορικά  γεγονότα   και  η  παλαιά   καθημερινότητα  με  τις ίσως  άχαρες  και  μονότονες  δραστηριότητες των  χωριανών  προγόνων  μας   συνετέλεσαν  αποφασιστικά   στην  εξέλιξη της  δική μας  σημερινής  ευημερία ς, αλλά  και  γενικά  της  ζωής   των   τότε κατοίκων  της  ευρύτερης  περιοχής.   Επικαλούμαι  τα στοιχεία  αυτά ως  απόδειξη  της  οντότητας  του    χωριού    για  όλη  την  περιοχή.   Σε  τούτο  συνεπικουρεί  α] Η  λειτουργία  του Δημοτικού  Σχολείου    Κερασόβου ακόμη   και  επί   τουρκοκρατίας  με  την  συντήρηση  του  από  έσοδα  του  μοναστηριού  Ζωοδόχος  πηγή .Υπάρχει απόδειξη  ότι  περίπου  το  1880   αν  θυμάμαι  καλά  υπήρχε παπαδάσκαλος  στο  χωριό πολύ  πρίν  του  παπα-Στέφανου΄.

2]  Η  ίδρυση  το  1913   αμέσως  μετά  την  απελευθέρωση   από  τους  Τούρκους  του  Σταθμού  χωροφυλακής  Κερασόβου  με  εδαφική  αρμοδιότητα  από   Βερενίκη-Διχούνι –Σενίκου -  κτλ  «ολοι  οι  κάτοικοι  των  περιοχών  επισκέπτονταν  το  χωριό  για  ταυτότητες, προβλήματα,  ιδιωτικές  διαφορές κτλ»   

3[ Η   καθιέρωση   του  χωριού  ως  έδρας   της  διοικήσεως  του Λόχου  ΤΕΑ  με  την  εγκατάσταση στο  χωριό  μόνιμα  έφεδρου  Ανθυπολοχαγού  του   Ελληνικού  Στρατού,  με  αποτέλεσμα  συχνά  πυκνά οι  κάτοικοι  των  γύρω  περιοχών  που  επάνδρωναν  τον Λόχο     καλούντο  να  εμφανιστούν  στην  μονάδα  για  επιθεώρηση οπλισμού,  ή  αντικατάσταση  του ,  διενέργεια  βολών, διανομής  εφοδίων  κτλ
4[ Η σύσταση τηε  κοινότητας  Κερασόβου  το 1919 με  αρκετές  μεταβολές μέχρι  την  κατάργησή της με  τους  καποδηστριακούς  Δήμους
5] Η  ανέγερση  του  Ναού  της  Αγίας  Παρασκευής  το  1874 και η  καθιέρωση  της  ομώνυμης  ενορίας  του  χωριού .

 Επομένως  συνεχής  κίνηση  και  αλληλοεπίδραση  δραστηριοτήτων  με  κατοίκους  των  άλλων  χωριών.

΄Ας  νοιώθουμε  περήφανοι  που  καταγόμαστε  από  την συγκεκριμένη περιοχή

{όποιος  έχει  συμπληρωματικά  ή  βελτιωτικά  στοιχεία  να  τα  παραθέσει  προς  διόρθωση των  αναγραφομένων στο  ορθόν]