Την 22-3-2019 ανάρτησα κείμενο με λεπτομέρειες της συντριβής του Αγγλικού πολεμικού αεροσκάφους στην τοποθεσία λακιά Τσόλη του χωριού [τότε κερασοβου Παραμυθιάς]την 23-3 -1941. Δεν γνώριζα όμως την παρακάτω λεπτομέρεια την οποία ψάχνοντας τελευταία ανακάλυψα την οποία παραθέτω προς συμπλήρωση θεωρώντας ότι έχει μεγάλη σημασία. Συγκεκριμένα από το προσωπικό αρχείο λεπτομερειών που κρατούσε ο διασωθείς πιλότος του αεροσκάφους Υποσμ/γός charles Dyson προκύπτει φωτογραφία όπου φαίνεται ο ίδιος και κάποιος συνάδελφός του κατά το τέλος Μαρτίου 1941 στο αεροδρόμιο της Λάρισας επεξεργαζόμενοι την κλίτσα που του έδωσε κάποιος κερασοβίτης {από τους παλιούς χωριανούς μας] όταν εγκαταλείποντας το αεροσκάφος έπεσε με το Αλεξίπτωτό του στο ύψωμα Βάτος Προφανώς κατά την διαδρομή από τον Βάτο στον Σταθμό χωροφυλακής {κατωθήκι] για την διευκόλυνση στο περπάτημα του στο κακοτράχαλο μονοπάτι κάποιος αείμνηστος χωριανός μας του έδωσε την κλίτσα για υποβοήθηση οπότε ο πιλότος την κράτησε για ενθύμιο Μακάρι να ανακαλύψω και άλλες τέτοιες αναμφισβήτητες λεπτομέρειες για πολλά τέτοια γεγονότα της περιοχής μας Στην Φωτ. Ο πιλότος και η κερασοβίτικη χειροποίητη ξύλινη κλίτσα

ήμητρα Τσόλη, Τσολης Βαγγελης Ελενη Νικολαου και 13 ακόμη

1 σχόλιο

Ευάγγελος Τσόλης

ΣΥΓΚΡΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 1947 με το ΕΤΟΣ 2017

Ευάγγελος Τσόλης

29 λεπτά · 

ΣΥΓΚΡΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 1947 με το ΕΤΟΣ 2017

Τα δώρα του Ερυθρού Σταυρού από Αμερικήν σήμερον τα διένειμα εις τους μαθητάς του Σχολείου Κερασόβου Πένες, μολύβια , μελάνι ,Κορδόνια Χτένια, μπλοκ, βούρτσες, οδοντοστεόνη, χρώματα δια ζωγραφικήν ,χρωματιστά ήτοι μολύβια δια χαρτογραφίαν και λοιπά ιχνογραφήματα, σαπούνια, πενόξυλα,κιμωλία.
Εν Κερασόβω τη 12 Μαΐου 1947
Ο Ιεροδιδάσκαλος Διευθυντής του Σχολείου 
Στέφανος Δημητριάδης.
Πέρασαν σχεδόν 70 χρόνια από τότε που ο αείμνηστος Παπά στέφανος Δημητριάδης τότε δάσκαλος του χωριού καταχώρησε σε εκκλησιαστικό βιβλίο την ως άνω ενθύμηση που βρέθηκε από μένα σε εκκλησιαστικό βιβλίο της Αγίας Παρασκευής. Ποτέ μέχρι τώρα δεν είχα ακούσει από κάποιον χωριανό τότε μαθητή να αναφέρει για διανομή σχολικών ειδών στην περίοδο αυτή του εμφυλίου.
Τα άχαρα χρόνια για την πατρίδα μας του 1947 ο Ερυθρός Σταυρός της Αμερικής προσπαθούσε να ενθαρρύνει τα ελληνόπουλα για την μόρφωσή τους με την φοίτηση στα σχολεία. Σήμερα εν έτει 2017 η Ψωροκώσταινα Ελλάδα ανταποδίδει πολλαπλάσια τις τότε ευεργεσίες αγκαλιάζοντας τα προσφυγόπουλα με την δημιουργία των ειδικών σχολείων για την φοίτησή και την μόρφωσή τους. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια χάσαμε πολλά , όχι όμως και τον ανθρωπισμό μας
Φωτογραφία της εγγραφείσας ενθύμησης

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

 ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ    από Παλαιά χριστουγεννιάτικα  έθιμα του χωριού-

                                             Τα σπάργανα του  Χριστού   

             

Δεκέμβρης μήνας   στα μέσα  της  10 ετίας  του 1960.   Καρδιά  του  Χειμώνα .  Τα κρύσταλλα από τα  παγωμένα νερά   της βροχής    κρέμονταν  σαν σταλακτίτες  από τις  στέγες  των  σπιτιών.  Οι ημέρες του  χειμώνα  της  εποχής  εκείνης ήταν στο σύνολό τους παγωμένες.    Από  23  του  μηνός το  Δημοτικό  σχολείο  έκλεινε   για  τις   διακοπές  των Χριστουγέννων .  Πριν κλείσει  εμείς , τότε  μαθητές , είχαμε στολίσει  με  τα  λίγα  λιτά κυρίως χειροποίητα  στολίδια  το  έλατο , που  είχαμε  κόψει   από  τον  Άγιο  Μάρκο  και  το  μεταφέρει πεζή  στα  χέρια  μέχρι να το στήσομε στην αίθουσα   του Σχολείου  και  είχαμε  κάνει   και  την  χριστ/νιάτικη  γιορτή  με    ποιήματα ,  ύμνους { Αγια  νύκτα, Η  Παρθένος  σήμερον , χιόνια  στο  καμπαναριό   κτλ]   κτλ. Παραμονή  της  μεγάλης  γιορτής  εμείς , τότε  παιδιά,  σε ομάδες  δύο  τριών μελών  από  το πρωί  αρχίζαμε  τις  επισκέψεις  στα  σπίτια  για  τα  κάλαντα  των  Χριστουγέννων. Προηγουμένως   είχαμε  εφοδιασθεί  με  μια  εικόνα  της Γέννησης  του  Χριστού  για  να  την  κρατάμε  ως  ευλογία  για το ποδαρικό  στο σπίτι  του κάθε  επισκεπτόμενου   νοικοκύρη.  Μια  τέτοια  υπήρχε  στο  τέμπλο  του  παρεκκλησίου  του  Αγίου  Νικολάου που γίνονταν  ανάρπαστη.

  Σε  όλα  σχεδόν  τα σπίτια   που  επισκεπτόμασταν οι νοικοκυρές  έφτιαχναν  τις  τηγανίτες    ή όπως  τις  αποκαλούσαν  τα σπάργανα  του  Χριστού  στη  Φάτνη.

  Οι απλοϊκές    και  βαθιά  θρησκευόμενες γιαγιάδες  μας  και  προγιαγιάδες  μας  τηρούσαν   πιστά  το  έθιμο  που βρήκαν  από  τους  γονείς  τους,  χωρίς   ίσως οι  περισσότερες   να  το  γνωρίζουν  ότι ακολουθούσαν  πιστά   και  λατρευτικά  την  Ορθόδοξη  Χριστιανική  διδασκαλία  και  παράδοση  για  τα  σπάργανα,   την  Φάτνη και  την  Σπαργάνωση  του   Χριστού ,  όπως  αναφέρεται  στο  κατά  Λουκάν   Άγιο  Ευαγγέλιο  «… και   Εσπαργάνωσεν  {η  Παναγία  μας]  Αυτόν  και  ενέκλινεν  Αυτόν   εν τη  Φάτνη…»

Για  την διαδικασία  παρασκευής  τους  απαιτείτο  έγκαιρη   προεργασία.  Συγκεκριμένα   από  αρχές  Νοέμβρη  ο νοικοκύρης  του  σπιτιού  έψαχνε  και  έβρισκε  την  μαυρόπλακα   διαστάσεων  περίπου  35Χ45Χ  πάχους 3 εκατοστά  πάνω στην  οποία  θα  ψήνονταν την  παραμονή  των  Χριστουγέννων οι τηγανίτες.  Οι  μαυρόπλακες   αυτές  βγαίνανε  από  κατάλληλο πέτρωμα [σχίσιμο από  ογκόλιθο]  το οποίο  σήμερα  εμείς  οι νεώτεροι  δεν    το γνωρίζουμε   .  Την  μαυρόπλακα  αυτή  την  βάζανε  δίπλα  στο  τζάκι  για  να θερμαίνεται  σιγά  - σιγά   για  μεγάλο  χρονικό  διάστημα  μέχρι να  καεί όπως  λέγανε  οι παλαιότεροι , χωρίς  να σπάσει  και  έτσι  να  αντέχει  σε  υψηλές  θερμοκρασίες,. Συγχρόνως  συγκέντρωναν  ξύλα  από  σχισμένους  κορμούς  κέδρων, τα  οποία  τοποθετούσαν  σε  στεγανό  υπόστεγο.  Η προτίμηση  του  συγκεκριμένου  ξύλου  οφείλονταν  στο  ότι   κατά την καύση δεν  έβγαζε  πολύ καπνό , είχε  ομοιόμορφη   φλόγα και ως  εκ τούτου  σταθερή θερμοκρασία  και  ανέδιδε   ιδιαίτερη ευχάριστη   μυρωδιά. Την  παραμονή  των  Χριστουγέννων όλα  ήταν  έτοιμα.   Στο τζάκι  κάθε  σπιτιού  ανάβονταν  φωτιά  με  τα  κέδρινα  ξύλα  {σκιζάρια].  Πάνω  τοποθετούνταν  η  σιδερένια  πυροστιά  και πάνω  σ΄ αυτή  η  μαυρόπλακα, η οποία  μετά  από  μικρό χρονικό  διάστημα   αποκτούσε   την  κατάλληλη  θερμοκρασία .

Συγχρόνως   σε  μια πήλινη  κυρίως   λεκάνη  [ Λίμπα] ετοιμάζονταν το  και η ζύμη   το  κουρκούτι όπως  λέγανε  ανακατεύοντας    αλεύρι  με χλιαρό  νερό και το  ανάλογο αλάτι . Η τέχνη  έγκειτο στο  ανακάτεμα  ώστε  να μην  σβολιάσει . Όταν ήταν  και  η  ζύμη  κατάλληλη  η νοικοκυρά  με μια κουτάλα κυρίως  ξύλινη  έπαιρνε  κάποια  ποσότητα  και  την περιέχυνε  κυκλικά  αρχίζοντας  από  το  κέντρο  της  καυτής  μαυρόπλακας.  Σιγά- σιγά  η  ζύμη  ψήνονταν  από την πλευρά  επαφής με την  πλάκα  οπότε με μια  ξύστρα τύπου  σπάτουλας  τουμπαρονταν  για  να  ψηθεί  και  από  την άλλη πλευρά. Μετά  από  λίγο η τηγανίτα ήταν  έτοιμη  ψημένη  με κυκλικό   κυρίως σχήμα  διαμέτρου  10-20  εκατοστά.  ΄Εβγαινε  με  την  ίδια  σπάτουλα  και  τοποθετούνταν  σε  ένα  ταψί.  Ακολούθως  πάνω  στην  καυτή  πλάκα  ρίχνονταν  με  τον  μασιά [ μικρό  φτυαράκι  τζακιού ] λίγη  στάχτη   σκουπίζονταν  με  ένα  σκουπάκι  φτιαγμένο  από  χόρτα  βούρλων  και  ακολουθούσε  η    διαδικασία της δεύτερης   τηγανίτας. Στο  τέλος  η νοικοκυρά  για  το  καλό  του  σπιτιού  έριχνε  τα  υπολείμματα  της   ζύμης  σε  σχήμα  σταυρού    ακόμη  και  αστέρων  ανάλογα  την επιδεξιότητα της  ευχόμενη  «τα χρόνια  πολλά»   στο  σπίτι της.   Ακολούθως   αφού  κρύωνε   η  μαυρόπλακα ,  άν  δεν  είχε  σπάσει  κατά  την διαδικασία    συσκευαζόταν  και  αποθηκεύονταν  κατάλληλα   για  την  επόμενη  χρονιά.Το    βράδυ  και  λόγω  νηστείας οι τηγανίτες  αποτελούσαν  το  κύριο  φαγητό  της  κάθε  οικογένειας.    Συγκεκριμένα  σε  κατάλληλα  ταψάκια  τοποθετούνταν  μια  στρώση   από  αυτές  και πάνω  τους ρίχνονταν  τριμμένα  καρύδια .  Μετά άλλη  στρώση    και  το ίδιο επαναλαμβάνονταν   μέχρι  να   γεμίσει  το  ταψί. Χαράσσονταν  το περιεχόμενο  με  μαχαίρι  όπως  σήμερα  τα  γλυκά  ταψιού   και  τέλος περιχύνονταν {ζεμάτισμα] με  σιρόπι  νερού  και  ζάχαρης   και  όταν κρύωναν    ήταν έτοιμες  για κατανάλωση.

.ΧΡΟΝΙΑ   ΠΟΛΛΑ   Χαρούμενες  Χριστουγεννιάτικες Γιορτές σε όλους  .{φίλους  συγγενείς   χωριανούς]  Υγεία  και  ότι καλό  στα  σπίτια  σας

         Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ   ΚΕΡΑΣΕΑΣ [ Η  ΚΕΡΑΣΟΒΟΥ]

         ΚΑΙ Η  ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ   ΤΗΣ  ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ   ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Αμέσως   μετά την απελευθέρωση  της περιοχής  της  Ηπείρου από τους τούρκους 1912 άρχισε η οργάνωση του κράτους με την ίδρυση των τοπικών αυτοδιοικήσεων  και των απαραίτητων κρατικών υπηρεσιών   για την εξυπηρέτηση των πολιτών.   Για το χωριό μας πρώτη υπηρεσία  που ιδρύθηκε  και λειτούργησε  ίσως  αρχές του 1913 ήταν ο Σταθμός  χωροφυλακής Κερασόβου  Παραμυθιάς ,προφανώς  για την εξασφάλιση   της ησυχίας , της ασφάλειας  και τάξης  των κατοίκων, που στην περιοχή κατά  τα τουρκοκρατούμενα χρόνια  κυριαρχούσε  η πλήρης ανομία και ο νόμος  του ισχυρότερου.   

 Το έτος 1919  στο υπ’ αριθ, 184 Α  ΦΕΚ  της 19-8-1919 δημοσιεύθηκε  Νόμος  ή Π.Δ.βάση του οποίου στο  Κεράσοβο Παραμυθιάς συστάθηκε ομώνυμη κοινότητα. [ΟΤΑ].  Με τον ίδιο Νόμο  και ΦΕΚ  στην κοινότητα προσαρτήθηκε  και ο οικισμός  Λωζιανά.

 Την 1-4-1937 με  Νόμο ή Π.Δ. που  δημοσιεύθηκε στο υπ’  αριθ. 119 Α / 1-4-1937 ΦΕΚ  η κοινότητα  αποσπάσθηκε  από την επαρχία  Παραμυθιάς  και  υπήχθη  στην επαρχία  Δωδώνης  Ιωαννίνων.

Το χωριό  και η ομώνυμη κοινότητα παρέμεινε  με την ονομασία  Κεράσοβον μέχρι  το έτος 1955, οπότε μαζί με πολλά άλλα χωριά  με παρόμοιες ονομασίες,   για εθνικούς λόγους μετονομάσθηκε  σε  Κερασέα  με το υπ’ αριθ. 287/10-10-1955  ΦΕΚ.   Οι παππούδες μας δεν μπορούσαν να συνηθίσουν την νέα ονομασία.   Απ’ ότι θυμάμαι πάντα  όταν αναφέρονταν στο χωριό  το πρόφεραν  με  το όνομα  Κεράσοβο  και όχι Κερασέα.  Απ’ ότι  διαπίστωσα   για  άλλα χωριά  πριν  την μετονομασία  προηγήθηκε  κάποια  διαβούλευση με  παράγοντες  [προέδρους κτλ ]έχοντας  για την μετονομασία   τρείς  εναλλακτικές  ονοματο-λύσεις  από τις οποίες  έπρεπε να επιλεχθεί,  η αρεστότερη  για τους κατοίκους  προκειμένου  ακολουθήσει  η έκδοση του Νόμου. Προφανώς  η επιλογή  για  μας  ήταν το όνομα  Κερασέα.   

Η κοινότητα λειτούργησε για  συνεχή [88] χρόνια μέχρι το 1997 οπότε  με τους Καποδιστριακούς Δήμους  καταργήθηκε .  Συγκεκριμένα με το Νόμο που  δημοσιεύθηκε στο  υπ’ αριθ. 244 Α /4-12-1997 ο οι οικισμοί  Κερασέα  και Λωζιανά αποσπάσθηκαν από την  ομώνυμη κοινότητα και προσαρτήθηκαν  στο Δήμο Σελλών,οπότε η κοινότητα  καταργήθηκε. Αν χονδρικώς  υπολογίσομε θητείες  προέδρων   για την κοινότητά μας πρέπει να εξελέγησαν περίπου  [ 22  τοπικοί άρχοντες.]  με ισάριθμα  κοινοτικά  Συμβούλια.  ΄Ας  προσπαθήσομε  να  βρούμε τα ονόματά τους

Πως όμως προέκυψε  το συγκεκριμένο όνομα  για το Χωριό μας  [Κεράσοβο]

Ο Συμεωνίδης  το όνομα  το  θεωρεί  ως  παρεμβαλλόμενο  τύπο  από  το  σλαβικό keresovo που  σημαίνει  κερασότοπος , ο οποίος  με  νεοελληνική  επίδραση μετέπεσε  σε Κεράσοβο

Ο Fasmer και  ο  Οικονόμου  [οικονύμια  του  Νομού  Ιωαννίνων ]το  πα-ράγουν  από  το  αρχαιολογικό  κέρασος [ο] και  το  σλαβικό  επίθημα – οvο. [ [Σημαίνει τόπος  κερασιών]

Κατά  την  αρχαία  Ελληνική  Κέρασος [η και ο Cerasus ] είναι  υποδιαίρεσις του  γένους  προύνος της  τάξεως  των  ροδοδών περιλαμβάνουσα θάμνους  και δένδρα  οπωροφόρα  και  καλλωπιστικά .  

 Αναλύοντας λοιπόν τις δύο εκδοχές επισημαίνονται , με όλες  τις επιφυλάξεις  και τις  αντιρρήσεις  ενός  εκάστου τα παρακάτω.

Για την πρώτη περίπτωση: Πράγματι  έχομε επίδραση στην περιοχή   της Ντουσκάρας από   εισβολή  των σλάβων στην ΄ Ήπειρο  το έτος 614  μχ  διάρκειας δύο ετών.  Πολύ αργότερα το έτος 1348 έχομε εισβολή των Σέρβων  στην περιοχή μας  μικρής όμως  διάρκειας  .   Κατά την πρώτη κάθοδο στην διάρκεια της οποίας  παρατηρήθηκε  μεγάλη κινητικότητα [ από Βορά προς Νότο]  στην ευρύτερη περιοχή μας , οι επιδρομείς κατέστρεψαν  την   υπάρχουσα   οργάνωση και  την  αγροτική  οικονομία,    εγκαταστάθηκαν  οι ίδιοι  σε πολλά  μέρη φέροντας  δικά τους  συστήματα οργάνωσης  και  διοίκησης και  απόδωσαν  δικές τους   ονομασίες στις περιοχές   εγκατάστασης.  Είναι καταγραμμένα  334  σλαβικά  ή   μη  ελληνικά  τοπωνύμια  στον  ελλαδικό  χώρο  από  τα οποία  τα περισσότερα  υπάρχουν  στην   ΄Ηπειρο. Οι  κατακτητές   εγκαταστάθηκαν  σε  περιοχές  και μέρη όπου  δραστηριοποιούντο  παλαιότερα στρώματα  πληθυσμού με  τα  οποία  σταδιακά  αφομοιώθηκαν με τα ήθη και έθιμα την νοοτροπία κτλ. Κυρίως  ασχολούμενοι   με την κτηνοτροφία  προτιμούσαν περιοχές  εγκατάστασης  κατάλληλες για εκτροφή  ζώων,  όπως  η δική μας.

Κατά  την κάθοδο των Σέρβων  δεν παρατηρήθηκε  μετοίκηση πληθυσμών επειδή   αυτή ήταν μικρής διάρκειας με συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις, όμως  μεταξύ των  καταστροφών  και αρπαγής αγαθών  των επιδρομέων στους ντόπιους, επέφεραν και αλλαγές  στον τρόπο  διοίκησης  και αλλοίωσης  τοπικών τοπωνυμιών, αντικαθιστώντας ή μεταλλάσσοντας   αυτές με σλαβικές λέξεις

Για την δεύτερη εκδοχή  του Οικονόμου:  Από  τυχαία  ευρήματα  στα Νότια  του χωριού  προς το ποτάμι,  συνιστάμενα  σε πήλινα συντρίμμια πιθαριών [στάμνες]  και βαριδιών τεντώματος κλωστών αργαλειών υφάνσεως χρονολογούμενα στην εποχή   του Πύρρου [Απει ρωταν], συμπεραίνεται  ότι στην περιοχή  είχε  αναπτυχθεί  κάποια   βιοτεχνική  δραστηριότητα, απαύγασμα της ευρείας εκτροφής  κοπαδιών  από τα οποία εκμεταλλεύονταν  σε μεγάλο βαθμό το μαλλί  με  την  ύφανσή του, οπότε προέκυψε ανάγκη  μαζικής παραγωγής  των περί ου ο λόγος πήλινων βαριδιών .  Επίσης  η μαζική  παραγωγή πήλινων   Πιθαριών [στάμνες ] χρησιμοποιούντο   για  συσκευασία των  γαλακτοκομικών   και άλλων  προϊόντων. Σίγουρα κατασκευάζονταν  και άλλα πήλινα  σκεύη  και  αντικείμενα για την διαπίστωση των οποίων απαιτείται ιδιαίτερη αρχαιολογική  μελέτη.  Ας  σημειωθεί  βέβαια ότι τα είδη αυτά  ως  εμπορεύσιμα  θα διοχετεύονταν  και προς τα παραθαλάσσια  μέρη ιδίως  οι στάμνες  για  την συσκευασία  του λαδιού  και ελιάς, αλλά  και άλλων προϊόντων.

Έχει επισημανθεί και παλαιότερα  η σημασία  από την αρχαιότητα του δρόμου  Ιωάννινα  Παραμυθιάς  δια μέσου  Σκάλας – Ελευθεροχωρίου  στην εξέλιξη  της  περιοχής μας , αλλά  επιβεβαιώνεται  και με  τα  προαναφερθέντα , διότι η  διακίνηση των  παραπάνω εμπορευμάτων  πραγματοποιείτο   από  το διασωθέντα μέχρι  των ήμερων μας  παραποτάμιο ντερβένι.[ Σχ. Ανάρτησης μου το ντερβένι Ιωάννινα- Παραμυθιά- Πέτρινα  γεφύρια]

   Εφ΄ όσον υπήρχε  βιοτεχνική  δραστηριότητα  σίγουρα  υπήρχε  και οικισμός  πλησίον  του συγκεκριμένου  σημείου  των ευρημάτων   Επισημαίνεται βέβαια ότι    ίσως υπάρχουν  στα όρια  των  χωριών μας  και πολλά άλλα  άγνωστα προς το παρόν  σημεία  με  παρόμοια  δραστηριότητα . Η οργάνωση  του οικισμού  κατά την αρχαία εποχή  απαιτούσε ύπαρξη  προεξοχής εδάφους  για  καλλίτερη άμυνα, οργάνωση    νεκροταφείου,  κοντινή πηγή νερού κτλ.

Οι οικισμοί  αυτοί καταστράφηκαν ολοσχερώς το 167-168  π.χ. από τον Ρωμαίο Ανθύπατο στρατηγό Αιμίλιο Παύλο. Ο ίδιος  κατέστρεψε  αποδεδειγμένα  τον οικισμό  της  Βερενίκης  [ όπως αναφέρεται στο βιβλίο Βερενίκη του Πάνου Τζιόβα] ως  επίσης  και το κάστρο του Αγίου  Νικολάου ‘η Ζαραβούτσι   Αναφέρεται  χαρακτηριστικά  για  το χωριό Άγιος  Νικόλαος …….. > Στο λόφο "Κρούσια" και σε υψόμετρο 689 μ. βρίσκονται τα ερείπια αρχαίου κάστρου, τριγωνικού σχήματος αρχαίας πόλης που κατέστρεψε ο Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος το 168 π.Χ.<

 ΄Αρα   οι οικισμοί  της  περιοχής του  χωριού μας   στη μέση  της  πορείας της   διαδρομής  των ρωμαϊκών στρατευμάτων [ Βερενίκης-Αγίου  Νικολάου]  υπέστησαν     την ανάλογη καταστροφή .  Μάλιστα  σε λίγα  μέτρα ΝΑ  του παρεκκλησίου  του Αγίου  Νικολάου υπάρχει εδαφικό  σημείο  που  μέχρι  των ήμερων μας  ονομάζεται μνήματα Στο σημείο υπάρχουν  πιθανότατα   τάφοι οριοθετημένοι  με  μεγάλες  ορθογώνιες  παραλληλόγραμμες  σχιστόπλακες. Η διασωθείσα παράδοση  αναφέρει  ότι  είναι τάφοι  φονευθέντων στρατιωτών  σε μία  από τις  φονικές  συγκρούσεις  των ρωμαϊκών στρατευμάτων  με  αυτά  των  Μολοσσών ή Θεσπρωτών για  την επικράτησή τους στην περιοχή

    Το μόνο  που συνηγορεί  στην βασιμότητα της  παράδοσης  είναι  ότι  το συγκεκριμένο    έδαφος  δεκάδων  στρεμμάτων    είναι  το μόνο    επίπεδο  μεταξύ των υπαρχόντων στην ευρύτερη περιοχή και ως  εκ τούτου     κατάλληλου  για την ανάπτυξη    για  μάχη  στρατευμάτων  σύμφωνα  με  την τότε  στρατιωτική  τακτική.

Αφού  από τα  προαναφερθέντα ευρήματα  αποδεικνύεται η ύπαρξη οικισμού  στην παραπάνω περιοχή, ίσως  και  σε άλλα άγνωστα μέχρι στιγμής σημεία  συγκλίνομε με την δεύτερη  άποψη  του Οικονόμου ότι δηλ. οι Σλάβοι βρήκαν ονοματολογία  στην περιοχή [ την αρχαία Ελληνική λέξη Κέρασος]  και απλά  πρόσθεσαν  όπως συνήθιζαν το επίθημά τους -ΟVΟ 

Η συγκεκριμένη άποψη  ενισχύεται  και  κατά  την  μελέτη  της ονοματολογίας   Κεράσοβο  άλλου  χωριού  της Ελλάδος   για την οποία  υποστηρίζεται   ότι είναι  σλαβική  και  αποδόθηκε   μετά το   έτος 1348.

Το   απολύτως  βέβαιο  από τα  προαναφερθέντα είναι  ότι στα εδαφικά όρια των   χωριών Κεράσοβο  -  Λωζιανά   παρατηρείται   ζωή  , δραστηριότητα και βιοτεχνική παραγωγικότητα   από  την αρχαιότητα  [ πριν 2200 και πλέον χρόνια.]

  Εκείνο  που  πρέπει επίσης  να  επισημανθεί   είναι  ότι  και οι δύο  απόψεις  ταυτίζουν  την ονομασία του τόπου μας   από  την ύπαρξη πολλών δένδρων  Κερασιάς  ή κερασότοπος.   Σήμερα  βέβαια  δεν  υπάρχει   ανάλογος  αριθμός  του συγκεκριμένου  φυτού  για  να  δικαιολογήσομε  εμείς οι νεότεροι  την ονομασία.  Στα  αυτιά μας  όμως  έχει φθάσει από  τους παλαιότερους  η  προφορική  παράδοση  ότι πράγματι το έδαφος  του  χωριού  το  στόλιζε  ένα πλήθος  δένδρων  Κερασιάς.   Κατά  την  περίοδο  όμως  της  τουρκοκρατίας  οι  αγάδες  κτλ. των τσιφλικιών  είχαν επιβάλλει  γι΄ αυτές αβάσταχτους  φόρους  στους  ραγιάδες, οπότε  μη δυνάμενοι  να   ανταποκριθούν   αναγκάστηκαν  να  τις κόψουν  και  να  τις  κάνουν  καυσόξυλα. 

  Σαν συμπέρασμα άς μείνει    ότι  και το όνομα  του χωριού, αλλά  και του παλιά οικισμού Λωζιανά  αποδεικνύει την ύπαρξη ζωής  και δραστηριότητας  από τα   αρχαία  χρόνια  στην  ευρύτερη   περιοχή  από Μηλιά, Λιβαδάκια,  Γεφυράκι  ,άγιο Μάρκο  κτλ. Αφού  δεν υπάρχουν καταγραμμένα γεγονότα  , άς  αρκεστούμε  σε  ότι προφορικά  διασώθηκε  μέχρι  των ημερών μας  προκειμένου  κατά  το δυνατόν συνθέσομε   την ιστορία  του  μέχρι σήμερα  για  να έχουν κάτι   τα  παιδιά μας,  όσα  τουλάχιστον  θα  ενδιαφερθούν  να  μάθουν για τον τόπο καταγωγής  των  παππούδων τους

Πρώτη Φωτογραφία:  Δύο Πυραμοειδή και δύο Κωνικά πήλινα βάρη τεντώματος κλωστών αργαλειού υφάνσεως . Ο τρόπος χρήσεως  και ύφανσης  μέχρι στιγμής  είναι άγνωστος   δεν έχω εντοπίσει κάτι. Το εικονιζόμενο στη δεξιά κάτω γωνία πήλινο αντικείμενο μοιάζει περισσότερο  με πώμα  στάμνας.

Δεύτερη φωτογραφία:   τεμάχια πήλινου  πιθαριού  Από το στόμιο υπολογίζεται χωρητικότητας  περίπου 60-100 κιλά

 

Το Μετόχι Ζωοδόχος Πηγή  Κερασόβου της Ιεράς Μονής Αγίου                                    Δημητρίου  Διχουνίου  {{{Διονύσιος  Φιλόσος}}}

                                                

                           

10/11 Σεπτεμβρίου 1611 .  Ο Διονύσιος  ο Φιλόσοφος  επιτίθεται με τους εξεγερμένους  γεωργοκτηνοτρόφους των χωριών  της  περιοχής μας κατά της τούρκικης φρουράς των Ιωαννίνων . Το κίνημα πνίγηκε στο αίμα  με το γνωστό μαρτύριο  του  επί  πενταώρου γδαρσίματος  ζωντανού  του εβδομηντάχρονου  καλόγερου από ειδικευμένους προς τούτο δημίους.

Ο Διονύσιος κατάγονταν από τα Γρεβενά  και κατά μερικούς ιστορικούς γεννήθηκε  στα χωριά της Παραμυθιάς περί το 1540 . Νέος  σε ηλικία 20 ετών   έγινε μοναχός στη Μονή του Αγίου  Δημητρίου Διχουνίου ή παλαιά Στραγανέτσι. Ηταν άνθρωπος μορφωμένος με πολλές σπουδές σε διάφορες επιστήμες .  Το 1582 εγκαταστάθηκε στην  Κων/λη  . Αργότερα  περί το 1600   ως επίσκοπος  Λαρίσης κατοικών στην Τρίκκη, επειδή προδόθηκε για ενέργειες μυστικής εξέγερσης των Ελλήνων αναγκάστηκε  να καταφύγει σε Ιταλία και Ισπανία,  όπου ήλθε σε συνεννόηση με εξέχουσες προσωπικότητες του εξωτερικού  που του υποσχέθηκαν βοήθεια   σε τυχόν   εξέγερση των Ελλήνων κατά της τούρκικης τυραννίας  . Αρχές του 1610 επέστρεψε στην ΄Ηπειρο και εγκαταστάθηκε στο μοναστήρι του Αγίου  Δημητρίου  και όπως αναφέρουν ορισμένοι ιστορικοί τοποθετούν την ύπαρξη και λειτουργία του  μεταξύ  Κερασόβου  και Ραδοβιζίου.

  Ο Συμεωνίδης αναφέρει σχετικά  « Ο Διονύσιος καταγόταν από σχετικά εύπορη οικογένεια καί σέ νεαρή ηλικία έγινε μοναχός στή μονή Αγίου Δημητρίου του Διχούνη, κοντά στό Κεράσοβο Θεσπρωτίας.’»

 Και από άλλα ιστορικά στοιχεία  μαθαίνομε ότι πιθανόν το μοναστήρι μέχρι το 1611  να λειτουργούσε στην θέση Βελέικα  όπου υπάρχουν και τρεις εκκλησίες. Μία από αυτές αναφέρεται και ο Άγιος Μηνάς  που ανήκει στο χωριό μας. ΄Ας σημειωθεί ότι υπάρχουν ενδείξεις  κυρίως από  απομεινάρια πέτρινων κατασκευών  ότι μέρος του χωριού μας ήταν κτισμένο  κάποτε  και προς τον παλαιό Αγιο Μηνά  {υπάρχουν προφορικές  παλαιές  παραδόσεις]              Ο  Βασ. Πετρόπουλος  υποστηρίζει  στηριζόμενος στην παράδοση  των Στριγανιτσιωτών ότι το παλαιό μοναστήρι βρισκόταν δύο με τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του σημερινού,   ενώ ο Θεοφάνης Αγγελίδης  αναφέρει ότι το σημερινό μοναστήρι απέχει χίλια μέτρα από το παλαιό. που ήταν αντίπερα στη θέση «Βελέικα» στο Στραγανέτσι, όπου δύο κατεστραμμένα πηγάδια επιβεβαιώνουν την τοπική παράδοση.  

Το παλαιό μοναστήρι ήταν πολύ πλούσιο  με μεγάλη περιουσία  σε χωράφια, δάση,  αμπέλια, αιγοπρόβατα, τιμαλφή κτλ. Επίσης  υπό την επιστασία του  λειτουργούσαν  πολλά  μετόχια στα γύρω χωριά. Σύμφωνα με τον Αραβαντινό, είχε  πλούσια μετόχια σε 25 χωριά, ενώ, αντίθετα, ο Φώτιος Οικονόμου αναφέρει, ότι είχε μόνο 12, το καθένα με την εκκλησία του, και ο Νίκος Ζιάγκος τ’ ανεβάζει σε 18, μαζί με πλούσια κτήματα σε 15 χωριά της περιοχής.

 Μεταξύ των μετοχίων του αναφέρεται πρώτο και σπουδαιότερο  η Ζωοδόχος Πηγή Κερασόβου, ο Άγιος Νικόλαος Κάμενας, στα σύνορα μεταξύ Ραδοβιζίου και Λάλιζας, ο Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος, στα σύνορα Δοβλάς και Ραδοβιζίου, η Κοίμηση της Θεοτόκου Γρανίτσας, Αγγελομάχου Κουρέντων, Άγιος Δγμήτριος Μπουρέλεσας , Αγία Παρασκευή Βαλανιδιάς, Άγιος Ιωάννης (τώρα γενέθλια Θεοτόκου) Καταμάχης, Άγιος Νικόλαος Ζωτικού και μερικά άλλα.

 Στον Οδηγό Ηπείρου  Χριστιανικά μνημεία αναφέρονται τα παρακάτω:
Στον μικρό συνοικισμό Δοναίικα της Κερασέας, βρίσκεται το καθολικό της παλιάς Μονής της Ζωοδόχου Πηγής. Το παλιό μοναστήρι χτίστηκε, σύμφωνα με τους μελετητές, το 1592 και ήταν μετόχι της Ιεράς Μονής Διχουνίου. Το 1611 καταστράφηκε από τον Οσμάν Πασά των Ιωαννίνων μετά την αποτυχία του κινήματος του Διονυσίου του Φιλοσόφου (μόνασε στο Διχούνι). Ο σημερινός ναός είναι του 1650. Η μονή διέθετε μεγάλη περιουσία από γιδοπρόβατα και χειμαδιά στην τοποθεσία Στάνη του Καλόγερου, και συντηρούσε το σχολείο της Κερασέας επί Τουρκοκρατίας.

 Με την εγκατάστασή του στο μοναστήρι  ο ανήσυχος καλόγερος άρχισε να οργανώνει της εξέγερση των χωρικών της περιοχής.  Για τον σκοπό αυτό περιόδευε  νυχθημερόν τα χωριά της Παραμυθιάς , της Λάκκας Σουλίου  και του Μαλακασίου παρακινώντας τους απλούς χωρικούς σε εξέγερση  για την ελευθερία τους.   Δεν υπάρχει αμφιβολία  ότι και στα δικά μας χωριά [Κεράσοβο Λωζανά,  κτλ ] θα είχε περάσει αρκετές φορές λόγω της εγγύτητας αυτών  με την Μονή του Αγίου Δημητρίου. ΄Αλλωστε προς τα χωριά της Παραμυθιάς οι δρόμοι περνούσαν τότε  από τα  εδαφικά μας  όρια  οπότε η παρουσία του θα  ήταν τακτική. Εξυπακούεται ότι το Στριγανέτσι ως έδρα του μοναστηριού αποτελούσε το εφαλτήριο των περιοδειών και προφανώς όλοι οι κάτοικοι θα είχαν οργανωθεί στο κίνημα για  την εξέγερση.

Με το φλογερό του κήρυγμα κατόρθωσε και εξήγειρε συγκεντρώνοντάς  1100 περίπου  χωρικούς  από περίπου 70 χωριά της περιοχής.   Οπωσδήποτε στο ανώνυμο αυτό πλήθος θα συμμετείχαν και άνδρες των χωριών μας,.  Με 100  από αυτούς την  8^ην  και 9^ην  Σεπτεμβρίου 1611 επιτέθηκε  στις τούρκικες φρουρές, όπως αναφέρεται στην Γρανίτσα  και Ζαραβούτσι, τις οποίες εξολόθρευσε . Ακολούθως  την  νύκτα 10/11 Σεπτεμβρίου  βάδισε με όλο αυτό το ανοργάνωτο πλήθος εναντίον της Τούρκικης  φρουράς των Ιωαννίνων.  Από τους 1100 άνδρες μόνο 40 έφεραν ντουφέκια παλαιά   [αρκεβούζια ] ενώ οι άλλοι κρατούσαν  για όπλα μαχαίρια  και γεωργικά εργαλεία.  Είναι βέβαιο ότι  ο Διονύσιος δεν στηρίζετο στο πλήθος αυτό για την κατάληψη των Ιωαννίνων , αλλά στην υποσχεθείσα βοήθεια  από   τους εντός του κάστρου παράγοντες.  Η βοήθεια αυτή  δεν ήλθε ποτέ , οπότε το κίνημα   πνίγηκε στο αίμα.  Ο πρωτεργάτης Διονύσιος, μαζί με τους υπαρχηγούς του Δελη Γιώργο και  Λάμπρο από το Πόποβο θανατώθηκαν με απάνθρωπο βασανισμό. Γύρω στους  [200]  από τους εξεγερμένους αποκεφαλίστηκαν από τους έφιππους τούρκους στρατιώτες,  ενώ και αρκετοί συνελήφθησαν  και βασανίστηκαν μέχρι θανάτου.

Η αποτυχία του κινήματος είχε ολέθριες συνέπειες  για όλη την περιοχή της Ηπείρου , αλλά ιδιαίτερα  των εγγύς της μονής χωριών και όλων των περιοχών  που συμμετείχαν εξεγερμένοι.  Με εντολή του Οσμάν Πασά  ολόκληρη η περιοχή θεωρήθηκε επαναστατημένη, γιαυτό   70  χωριά καταστράφηκαν εκ θεμελίων . Οι κάτοικοι όσοι κατόρθωσαν να ξεφύγουν από τους τούρκους μετεγκαταστάθηκαν σε άλλες περιοχές . Οι περιουσίες  τους  και τα αγαθά διερπάγησαν . Τα προνόμια των χριστιανών απωλέσθησαν  . Η Μονή του Αγίου  Δημητρίου  καταστράφηκε εκ Θεμελίων όπως και όλα τα μετόχια του  τα δε πολύτιμα σκεύη , αντικείμενα  χρήματα, ζώα, χωράφια κτλ έγιναν κτήματα και τσιφλίκια των αγάδων της Παραμυθιάς..  Για τον λόγο αυτό το νέο Μοναστήρι , επειδή  δεν είχε μείνει πέτρα όρθια  από το παλαιό κτίσθηκε αργότερα  στην σημερινή θέση το 1763.   

Το Μετόχι του   της Ζωοδόχου πηγής του  χωριού μας που βέβαια δεν εξαιρέθηκε της κατεδάφισης   οικοδομήθηκε ξανά σύμφωνα  με τους μελετητές  το 1650  προφανώς στην ίδια θέση  που  υπάρχει η εκκλησία και σήμερα.

 ΄Όμως  η βασικότερη συνέπεια για τους υπόδουλους της Ηπείρου  είναι ότι   από το 1611 αρχίζει  ο βίαιος  μαζικός  εξισλαμισμός των κατοίκων της Θεσπρωτίας   Αποτέλεσμα  αυτών των εξισλαμισμών  εκτός των άλλων , είναι  και η εμφάνιση σιγά- σιγά των Τσιάμηδων, οι οποίοι  καταρχήν    τότε ήταν οι αιμοδιψείς διώκτες των υπολοίπων χριστιανών, ακολούθως ως ανθέλληνες συνεργάστηκαν με Ιταλούς και Γερμανούς κατά την διάρκεια της κατοχής    κτλ   με καταγεγραμμένα  τα εγκλήματά τους δολοφονίες , βιασμοί , Βασανισμοί, αρπαγές περιουσιών κτλ.,------ σήμερα δε ….όλοι θα έχετε ακούσει για διεκδικήσεις.

Από την παράδοση γενιά σε γενιά  για το χωριό μας   διασώθηκε  ότι αυτό καταστράφηκε ολοσχερώς δύο φορές κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας . Οπωσδήποτε συνυφασμένη με την του χωριού μας τύχη ήταν και του οικισμού  Λωζανά.  Σίγουρα η μία από της καταστροφές θα πρέπει να αναχθεί το 1611. Πολλοί από τους κατοίκους το εγκατέλειψαν μη αντέχοντας την τουρκική βία.   Επίσημα καταγεγραμμένη μετεγκατάσταση είναι η αναφερόμενη  στις οικιστικές σχέσεις της Ηλείας με την ΄Ηπειρο.  Αναφέρεται χαρακτηριστικά     Οικιστικές  σχέσεις  Ηλείας  Ηπείρου  κάτοικοι που έχουν φθάσει στην Ηλεία και στην Αχαΐα.

ΚΑΖΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Γερακάρι, (Γερακάρι τοπ. στα Τσίπιανα), ……………….Μουκοβίνα (οικ. Μπουκοβίνα σήμ. Αγία Τριάδα και τοπ. στο Βαρθολομιό), Μάζια………………………………………..).

ΚΑΖΑΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ

Κεράσοβο (οικ. Κερέσοβα π. δήμου Λασιώνoς).

ΚΑΖΑΣ ΦΙΛΙΑΤΩΝ

Μουζάκα (οικ. Μουζάκι δήμου Ωλένης και Μουζίκα ………………….κτλ

ΚΑΖΑΣ  κτλ

Χαρακτηριστική  για την περιοχή μας καταγεγραμμένη απόδειξη μετεγκατάστασης  είναι το χωριό Ροδοχώρι,  Βοίου Κοζάνης  του Δήμου  Τσοτηλίου, όπου οι κάτοικοί του ισχυρίζονται με αποδεικτικά στοιχεία ότι είναι απόγονοι των  κατά ομάδες μεταναστευσάντων    κατοίκων του χωριού  Ραντοβίστιον Παραμυθιάς  το 1611 . Πράγματι το σημερινό Ραδοβίζι της περιοχής μας  την εποχή της τουρκοκρατίας αναφέρεται ως  Ραντοβίστιον.      Το χωριό της Κοζάνης  μετονομάστηκε  σε Ροδοχώριον το 1927  μετά  από επιθυμία των κατοίκων  .  Ο Δημήτρης Λιθοξόου αναφέρεται για  το χωριό Ραντοβίστιον του Καζά Γρεβενών    κατά τις διάφορες απογραφές ως κατωτέρω:    Στατιστική του 1900 του  K’ hcov :  Ραντοβίστε =  κάτοικοι 208 χριστιανοί  και  ΄Ελληνες. Στατιστική του 1910 του Χαλκιόπουλου: Ραντοβίστιον = 360 Πατριαρχικοί    Στατιστική του 1913 : Ραντοβίστιον = κάτοικοι 514 , γλώσσα Ρωμαίικη    Από τις στατιστικές αυτές προκύπτει ομοιογένεια των κατοίκων σε θρήσκευμα και γλώσσα . Η ομοιογένεια του πληθυσμού αποδεικνύεται και από το ότι το 1922 με την ανταλλαγή των πληθυσμών Τουρκίας Ελλάδος στο συγκεκριμένο χωριό δεν καταγράφονται  ούτε αναχωρήσεις τούρκων , ούτε αφίξεις Ελλήνων της Μ. Ασίας για εγκατάσταση, σε αντίθεση  με τα υπόλοιπα της περιοχής.

Αβίαστα λοιπόν συμπεραίνεται ότι από την ευρύτερη περιοχή  των γειτονικών της Μονής  χωριών   κάτοικοι  κατά ομάδες προφανώς σόγια  κατέφυγαν στην περιοχή της Κοζάνης  ίδρυσαν χωριό  και το ονόμασαν προς ανάμνηση της καταγωγής των Ραντοβίστιον.  Προφανώς μέρος των ομάδων αυτών θα αποτελούσαν και κάτοικοι του διχουνίου  ίσως  Κερασέας Λωζανών κτλ

   Παλαιοί αείμνηστοι χωριανοί  μας {Βασίλειος Δημητρίου , Θεόδωρος Τσόλης  και άλλοι] είχαν ακούσει από παλαιότερους ότι  ένας μαχαλάς του Κερασόβου Κονίτσης ιδρύθηκε από χωριανούς  που εγκατέλειψαν την περιοχή   σε μία  από τις καταστροφές του χωριού,  δίνοντας το όνομα της καταγωγής τους Κεράσοβο.  Μάλιστα  ανήγειραν και την εκκλησία  Αγία Παρασκευή.  Αργότερα ενώθηκαν οι τρείς μαχαλάδες της περιοχής παίρνοντας όλοι το όνομα  Κεράσοβο  μέχρι το 1928 οπότε μετονομάσθηκε  Αγία Παρασκευή  Κονίτσης.   Η Παράδοση αυτή, πέρα της ταυτόσημης ονομασίας και της προστάτιδας   ιδίας αγίας των δύο χωριών     δεν τεκμηριώνεται από κανένα  άλλο αποδεικτικό  στοιχείο.

Από τα συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα  αποδεικνύεται  ότι  τα χωριά  μας   ήταν μεταξύ των πρώτων  που τόλμησαν και σήκωσαν  το ανάστημά τους έστω και ολέθρια ενάντια στην τούρκικη τυραννία  .  Αποτίνοντας φόρο τιμής  στους φονευθέντας την εποχή εκείνη  κατοίκους,  έχομε χρέος  για την  πληρέστερη   ενημέρωση των μετέπειτα γενιών  να  περισώσουμε  και διατηρήσουμε στο ακέραιο κάθε τι που  σχετίζεται και αποδεικνύει την ιστορικότητα της περιοχής,   κυρίως δε την εκκλησία  με τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις  τόσο του Μοναστηριού  ,όσο και του πάλαι ποτέ Μετοχίου του της Ζωοδόχου Πηγής   κτλ  που σχετίζονται άμεσα με την εξέγερση και τον Διονύσιο .

  Χρέος    των εχόντων την αποφασιστική  αρμοδιότητα  είναι άμεσα  να  μεριμνήσουν για τις απαιτούμενες παρεμβάσεις  αποκατάστασης των  φθορών  των οικοδομημάτων και εκκλησίας  του Μοναστηριού  του Αγίου  Δημητρίου,  πρίν φθάσομε να πετύχομε εμείς σήμερα με την αδιαφορία μας   ΕΚΕΙΝΟ   που  με ενέργειές του επιθυμούσε ,αλλά   δεν κατάφερε ο Οσμάν Πασάς το 1611, ως προς  την πλήρη εξαφάνιση του Μοναστηριού  και των μετοχίων του .

  Φωτογραφίες 1η] Η Πόρτα της εκκλησίας Ζωοδόχος Πηγή όπου πάνω από αυτή  εντοιχίστηκε  κατά την επισκευή της  εκκλησίας σκαλιστή  γραφή  σε πωρόλιθο προφανώς δηλώνοντας το έτος  ή της καταρχήν ανεγέρσεως  ή της μετέπειτα μετά την καταστροφή του 1611. Η γραφή  είναι δυσανάγνωστος. Προφανώς οι μελετητές  την ανέλυσαν  και γιαυτό αποφαίνονται για το έτος της πρώτης και δεύτερης κατασκευής   του μετοχίου.    2η] τμήματα πέτρινης  κυλινδρικής κολώνας  της εκκλησίας προφανώς πριν την καταστροφή.

3η] Το παλαιό  μεταλλικό σήμαντρο ίσως της πρωτοϊδρυθείσης  Μονής – Μετοχίου

Ζωοδ. Πηγής   

    Τήνος 9 Σεπτ.2016