ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ
από Παλαιά χριστουγεννιάτικα
έθιμα του χωριού-
Τα
σπάργανα του Χριστού
Δεκέμβρης μήνας στα
μέσα της
10 ετίας του 1960. Καρδιά
του Χειμώνα . Τα κρύσταλλα από τα παγωμένα νερά
της βροχής κρέμονταν
σαν σταλακτίτες από τις στέγες
των σπιτιών. Οι ημέρες του
χειμώνα της εποχής
εκείνης ήταν στο σύνολό τους παγωμένες.
Από
23 του μηνός το Δημοτικό σχολείο
έκλεινε για τις διακοπές των Χριστουγέννων . Πριν κλείσει
εμείς , τότε μαθητές , είχαμε
στολίσει με τα
λίγα λιτά κυρίως χειροποίητα στολίδια
το έλατο , που είχαμε
κόψει από τον Άγιο Μάρκο
και το μεταφέρει πεζή στα
χέρια μέχρι να το στήσομε στην αίθουσα του Σχολείου
και είχαμε κάνει
και την χριστ/νιάτικη
γιορτή με ποιήματα ,
ύμνους { Αγια νύκτα, Η Παρθένος
σήμερον , χιόνια στο καμπαναριό
κτλ] κτλ. Παραμονή της
μεγάλης γιορτής εμείς , τότε
παιδιά, σε ομάδες δύο τριών
μελών από το πρωί
αρχίζαμε τις επισκέψεις
στα σπίτια για
τα κάλαντα των
Χριστουγέννων. Προηγουμένως είχαμε
εφοδιασθεί με μια
εικόνα της Γέννησης του Χριστού για
να την κρατάμε
ως ευλογία για το ποδαρικό στο σπίτι
του κάθε επισκεπτόμενου νοικοκύρη.
Μια τέτοια υπήρχε
στο τέμπλο του
παρεκκλησίου του Αγίου
Νικολάου που γίνονταν ανάρπαστη.
Σε όλα
σχεδόν τα σπίτια που
επισκεπτόμασταν οι νοικοκυρές έφτιαχναν τις
τηγανίτες ή όπως
τις αποκαλούσαν τα σπάργανα
του Χριστού στη Φάτνη.
Οι απλοϊκές και
βαθιά θρησκευόμενες γιαγιάδες μας
και προγιαγιάδες μας τηρούσαν πιστά
το έθιμο που βρήκαν
από τους γονείς
τους, χωρίς ίσως οι
περισσότερες να το
γνωρίζουν ότι ακολουθούσαν πιστά και
λατρευτικά την Ορθόδοξη
Χριστιανική διδασκαλία και
παράδοση για τα
σπάργανα, την Φάτνη και
την Σπαργάνωση του
Χριστού , όπως αναφέρεται
στο κατά Λουκάν
Άγιο Ευαγγέλιο «… και
Εσπαργάνωσεν {η Παναγία
μας] Αυτόν και
ενέκλινεν Αυτόν εν τη
Φάτνη…»
Για την
διαδικασία παρασκευής τους απαιτείτο έγκαιρη
προεργασία. Συγκεκριμένα από
αρχές Νοέμβρη ο νοικοκύρης
του σπιτιού έψαχνε
και έβρισκε την
μαυρόπλακα διαστάσεων περίπου
35Χ45Χ πάχους 3 εκατοστά πάνω στην
οποία θα ψήνονταν την
παραμονή των Χριστουγέννων οι τηγανίτες. Οι
μαυρόπλακες αυτές βγαίνανε
από κατάλληλο πέτρωμα [σχίσιμο
από ογκόλιθο] το οποίο
σήμερα εμείς οι νεώτεροι
δεν το γνωρίζουμε .
Την μαυρόπλακα αυτή
την βάζανε δίπλα
στο τζάκι για να
θερμαίνεται σιγά - σιγά για
μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να
καεί όπως λέγανε οι παλαιότεροι , χωρίς να σπάσει
και έτσι να
αντέχει σε υψηλές
θερμοκρασίες,. Συγχρόνως
συγκέντρωναν ξύλα από
σχισμένους κορμούς κέδρων, τα
οποία τοποθετούσαν σε στεγανό
υπόστεγο. Η προτίμηση του
συγκεκριμένου ξύλου οφείλονταν στο
ότι κατά την καύση δεν έβγαζε
πολύ καπνό , είχε ομοιόμορφη φλόγα και ως
εκ τούτου σταθερή θερμοκρασία και ανέδιδε ιδιαίτερη ευχάριστη μυρωδιά. Την
παραμονή των Χριστουγέννων όλα ήταν
έτοιμα. Στο τζάκι κάθε
σπιτιού ανάβονταν φωτιά
με τα κέδρινα
ξύλα {σκιζάρια]. Πάνω
τοποθετούνταν η σιδερένια πυροστιά
και πάνω σ΄ αυτή η μαυρόπλακα,
η οποία μετά από
μικρό χρονικό διάστημα αποκτούσε
την κατάλληλη θερμοκρασία .
Συγχρόνως σε μια πήλινη
κυρίως λεκάνη [ Λίμπα] ετοιμάζονταν το και η ζύμη
το κουρκούτι όπως λέγανε
ανακατεύοντας αλεύρι
με χλιαρό νερό και το ανάλογο αλάτι . Η τέχνη έγκειτο στο
ανακάτεμα ώστε να μην
σβολιάσει . Όταν ήταν και η
ζύμη κατάλληλη η νοικοκυρά
με μια κουτάλα κυρίως ξύλινη έπαιρνε
κάποια ποσότητα και
την περιέχυνε κυκλικά αρχίζοντας
από το κέντρο
της καυτής μαυρόπλακας.
Σιγά- σιγά η ζύμη
ψήνονταν από την πλευρά επαφής με την
πλάκα οπότε με μια ξύστρα τύπου σπάτουλας
τουμπαρονταν για να
ψηθεί και από
την άλλη πλευρά. Μετά από λίγο η τηγανίτα ήταν έτοιμη
ψημένη με κυκλικό κυρίως σχήμα
διαμέτρου 10-20 εκατοστά. ΄Εβγαινε
με την ίδια
σπάτουλα και τοποθετούνταν σε
ένα ταψί. Ακολούθως
πάνω στην καυτή
πλάκα ρίχνονταν με τον μασιά [ μικρό
φτυαράκι τζακιού ] λίγη στάχτη
σκουπίζονταν με ένα
σκουπάκι φτιαγμένο από
χόρτα βούρλων και
ακολουθούσε η διαδικασία της δεύτερης τηγανίτας. Στο τέλος
η νοικοκυρά για το
καλό του σπιτιού
έριχνε τα υπολείμματα
της ζύμης σε
σχήμα σταυρού ακόμη
και αστέρων ανάλογα
την επιδεξιότητα της
ευχόμενη «τα χρόνια πολλά»
στο σπίτι της. Ακολούθως αφού
κρύωνε η
μαυρόπλακα , άν δεν
είχε σπάσει κατά
την διαδικασία συσκευαζόταν
και αποθηκεύονταν κατάλληλα
για την επόμενη
χρονιά.Το βράδυ και λόγω νηστείας
οι τηγανίτες αποτελούσαν το
κύριο φαγητό της
κάθε οικογένειας. Συγκεκριμένα
σε κατάλληλα ταψάκια
τοποθετούνταν μια στρώση
από αυτές
και πάνω τους ρίχνονταν τριμμένα
καρύδια . Μετά άλλη στρώση και το
ίδιο επαναλαμβάνονταν μέχρι να
γεμίσει το ταψί. Χαράσσονταν το περιεχόμενο με
μαχαίρι όπως σήμερα
τα γλυκά ταψιού
και τέλος περιχύνονταν {ζεμάτισμα]
με σιρόπι νερού
και ζάχαρης και
όταν κρύωναν ήταν έτοιμες για κατανάλωση.
.ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ Χαρούμενες
Χριστουγεννιάτικες Γιορτές σε όλους
.{φίλους συγγενείς χωριανούς]
Υγεία και ότι καλό
στα σπίτια σας
